Popełnienie samowoli budowlanej powoduje wiele negatywnych następstw (czym dokładnie jest samowola budowlana pisałem tutaj).
Skutki te mogą być bardziej lub mniej dotkliwe dla osób popełniających samowolę budowlaną, czy też osób, które nie miały nic wspólnego z jej powstaniem (np. jej nabywców, sąsiadów, współwłaścicieli).
Pamiętać jednak należy, że prawo polskie dopuszcza możliwość naprawienia sytuacji, w której wykonano obiekt budowlany lub jego część bez odpowiednich zgód.
Można zatem:
-wszcząć postępowanie legalizacyjne, gdy wykonano obiekt bez jakichkolwiek zgód (pozwolenia na budowę / zgłoszenia),
lub
-wszcząć postępowanie naprawcze, gdy odstąpiono od warunków pozwolenia na budowę lub zgłoszenia.
Oczywiście nie każdy obiekt można zalegalizować, jest to uwarunkowane przepisami o zagospodarowaniu przestrzennym i warunkami technicznymi, ale trzymać się należy podstawowej zasady, że taka możliwość istnieje, gdyż postępowanie związane z samowolą budowlaną ma zmierzać do restytucji, a nie represji.
Dlatego nawet „wykrycie” samowoli budowlanej przez nadzór budowlany nie musi się łączyć z jej rozbiórką.
W postępowaniu związanym z samowolą budowlaną należy pamiętać jednak o kilku istotnych kwestiach:
1. popełnienie samowoli budowlanej trzeba udowodnić;
2.sam fakt braku dokumentów związanych z określonym obiektem budowlanym nie musi od razu świadczyć o podstawie do wydania nakazu rozbiórki, czy też twierdzenia, że mamy do czynie z samowolą budowlaną;
3.ustalenia nadzoru budowlanego nie zawsze muszą kształtować stan sprawy w sposób prawidłowy, dlatego jeżeli są on np. wybiórcze, czy też nieprawdziwe, to należy je kwestionować poprzez przedstawienie kontrargumentów lub odpowiednich dowodów;
4.należy dążyć do ewentualnej legalizacji obiektu, jeżeli oczywiście jest ona możliwa i opłacalna;
5.należy pilnować terminów do złożenia odwołania lub zażalenia od rozstrzygnięć (decyzji lub postanowień) jakie wydaje w sprawie nadzór budowlany;
6.skontrolowanie sprawy przez organ II instancji, a następnie sąd administracyjny jest bardzo ważne, gdyż powinno dać odpowiedź, czy organ prowadzący postępowanie w sposób prawidłowy przeprowadził postępowanie dowodowe, czy w sposób prawidłowy ustalił stan faktyczny sprawy (historię powstania określonego obiektu) i czy w sposób prawidłowy dokonał kwalifikacji prawnej wykonanych robót.
