Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasbourgu w dniu 21 kwietnia 2016 roku wydał wyrok w sprawie nakazu rozbiórki domu jednorodzinnego.

Trybunał wskazał w swoim orzeczeniu, iż wydanie nakazu rozbiórki za wszelką cenę nie jest zgodne z art. 8 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, czyli nie jest do pogodzenia z wartościami takimi jak: poszanowanie życia prywatnego, rodzinnego, czy własnego mieszkania.

Bułgarskie małżeństwo, które złożyło skargę do Trybunału wywodziło, iż nakaz rozbiórki został wydany i podtrzymany przez wszystkie instytucje państwowe pomimo tego, że jest to dla nich jedyne miejsce zamieszkania.

Trybunał przychylając się do skargi, stwierdził, że wyrok był zgodny z prawem krajowym (bułgarskim), które zobowiązywało do wydania nakazu rozbiórki w sytuacji nielegalnego postawienia budynku, jednakże to prawo naruszało wartości zawarte w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, która zobowiązuje kraje ratyfikujące tę Konwencję do jej przestrzegania (tworzenia prawa, które nie będzie naruszało jej postanowień).

Trybunał stwierdził, że wykonanie nakazu w tej sprawie, pomimo zgodności z prawem bułgarskim, naruszało art. 8 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, z uwagi na brak proporcjonalności między nakazem rozbiórki a pozbawieniem zainteresowanego mieszkania.

Wg. Trybunału sąd krajowy powinien badać sytuację osobistą zainteresowanego oraz inne okoliczności, które mogą mieć wpływ na ocenę wzniesienia domu z pominięciem obowiązujących przepisów. Brak obowiązku badania przez sąd proporcjonalności wydania określonego nakazu narusza tę podstawową zasadę. Jeżeli system prawa nie zapewnia swego rodzaju równowagi między interesami osób, które mają utracić dach nad głową, a interesami publicznymi to zostaje ona zachwiana i naruszona.

Wyrok jest wyjątkowo ciekawy w kontekście polskiej ustawy Prawo budowlane, a w szczególności art. 48 i 49 b. Przepisy te, według mnie, nie pozwalają na taką ocenę samowoli budowlanej, jaką wskazał Trybunał w Strasbourgu, a z opisu wyroku wynika, iż normy bułgarskie są zbliżone do polskich.

Pamiętać należy, że sprawa dotyczyła budynku w Bułgarii, ale wszystkie kraje, które ratyfikowały Europejską Konwencję Praw Człowieka mają niejako podążać za wskazówkami interpretacyjnymi Trybunału w Starsbourgu, bo to de facto orzecznictwo Trybunału kształtuje sposób interpretacji norm zawartych w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.

Wyrok ETPC z dnia 21 kwietnia 2016 roku; skarga nr 46577/15; Ivanova i Cherkezov przeciwko Bułgarii.