Inwestorzy często borykają się z wypełnieniem wymogów zawartych w planie zagospodarowania przestrzennego związanych między innymi z zapewnieniem odpowiedniej powierzchni biologicznie czynnej.
Czyli powierzchni, która jak sama nazwa wskazuje, winna być biologicznie czynna – nie zabudowana.
W planach miejscowych wymogi procentowej wielkości powierzchni zielonej są wskazywane na różnym poziomie. Może to być zaledwie 20 %, a może być i 70 %, jeśli z planu przestrzennego będzie wynikał obowiązek kształtowania zabudowy z uwzględnieniem wysokiego wskaźnika powierzchni biologicznie czynnej.
ŚCIANY I DACHY ZIELONE
Często jednak w praktyce trudno sprostać wymogom związanym z zapewnieniem odpowiedniej powierzchni biologicznie czynnej, ponieważ wielkość działki lub/i planowany obiekt nie współgrają ze sobą.
Powierzchnia zielona nie musi jednak być w całości wykazana na powierzchni ziemi.
Wynika to wprost z obowiązującego rozporządzenia z 2002 roku w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, który wskazuje, że przez teren biologicznie czynny należy rozumieć: „teren o nawierzchni urządzonej w sposób zapewniający naturalną wegetację roślin i retencję wód opadowych, a także 50% powierzchni tarasów i stropodachów z taką nawierzchnią oraz innych powierzchni zapewniających naturalną wegetację roślin, o powierzchni nie mniejszej niż 10 m2, oraz wodę powierzchniową na tym terenie”.
Z tej definicji dość powszechnie wywodzi się, że na ścianach pionowych można tworzyć również powierzchnię biologicznie czynną (tzw. ściany zielone, ogrody wertykalne).
STANOWISKO O BRAKU MOŻLIWOŚCI ZALICZENIA ŚCIAN ZIELONYCH DO POW. ZIELONEJ
Pojawiają się jednak w praktyce orzeczenia, które nie akceptują możliwości tworzenia na ścianach pionowych powierzchni biologicznie czynnej. Warto w tym miejscu zwrócić uwagę na wyrok WSA w Warszawie z 25 lipca 2023 roku, sygn. akt: VII SA/Wa 887/23, w którym taką możliwość zakwestionowano. Sąd w powyższym wyrok stwierdził m.in: „ … analiza § 3 pkt 22 r.w.t. nie daje możliwości przyjęcia, że w zakresie tej definicji mieszczą się struktury pionowe. Należy bowiem podnieść, że wspomniany przepis stanowi o „terenie” biologicznie czynnym, a przez teren w języku polskim rozumie się część powierzchni ziemi wraz z jej rzeźbą i pokryciem. Innymi słowy, teren biologicznie czynny powinien być wyznaczony poziomo, horyzontalnie, choć nie są tu wykluczone pewne spadki. Prawodawca wskazuje, że nawierzchnia terenu biologicznie czynnego musi być urządzona w sposób zapewniający naturalną wegetację roślin i retencję wód opadowych – a nawet kiedy zalicza do tego terenu 50% powierzchni tarasów i stropodachów, to czyni to z zastrzeżeniem, że również one muszą się cechować taką nawierzchnią. Przyjęcie, że „inne powierzchnie zapewniające naturalną wegetację roślin” mogłyby mieć strukturę pionową, dopuszczałoby np. sytuacje, w których inwestor na terenie w całości utwardzonej działki budowlanej tworzyłby pionowe konstrukcje „ścian zielonych” nie tylko na elewacji budynku ale np. jako odrębne pionowe struktury, które w żadnym wypadku nie spełniają funkcji chłonnej, tj. funkcji retencji wód opadowych. Takie rozumienie analizowanej definicji wskazywałoby zatem na pozbawienie terenu biologicznie czynnego jednej z jego dwóch podstawowych funkcji, tj. retencji wód opadowych, co ma istotne znaczenie w perspektywie konstytucyjnego nakazu ochrony środowiska i zasady zrównoważonego rozwoju”.
KRAKOWSKIE STANOWISKO W SPRAWIE OGRODÓW WERTYKALNYCH
W orzecznictwie istnieją również orzeczenia (i te dominują), zgodnie z którymi wertykalne ściany zielone są dopuszczalne. Dla przykładu WSA w Krakowie w niedawnym wyroku z dnia 17 kwietnia 2024 roku, sygn. akt: II SA/Kr 142/24 wskazuje, że ogrody wertykalne są w pełni akceptowalne, tym bardziej w sytuacjach, gdy plan przestrzenny „ściany zielone” dopuszcza, a technologia zapewni podlewanie roślin (systemowe rozwiązania nawadniania ścian).
Podobne stanowisko prezentuje Zespół Rzeczoznawców przy Radzie Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP, w opinii nr ZR 106 z dnia 21 stycznia 2019 roku, z której stwierdził: „W świetle obowiązujących przepisów Rozporządzenia w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie w Dziale I Przepisy ogólne § 3 p. 22 cyt. „powierzchni terenu biologicznie czynnej – rozumie się przez to grunt rodzimy pokryty roślinnością oraz wodę powierzchniową na działce budowlanej, a także 50% sumy nawierzchni tarasów i stropodachów, urządzonych jako stałe trawniki lub kwietniki na podłożu zapewniającym ich naturalną wegetację, o powierzchni nie mniejszej niż 10 m2” Można uznać rozwiązanie umieszczenia powierzchni biologicznie czynnej na pionowych ścianach pod warunkiem zastosowania technologii zapewniającej systemowe rozwiązanie nawadniania ścian a powierzchnia minimalna takiego rozwiązania nie może być mniejsza niż 10 m2. Do tych rozwiązań nie można wliczyć pnącza (np winorośli) umieszczonego na pionowej ścianie (…)”.
