W zależności od skali inwestycji wydanie decyzji o pozwoleniu na budowę musi być poprzedzone wydaniem odpowiednich rozstrzygnięć (zgód) od wyspecjalizowanych organów. Jedną z takich zgód może być decyzja środowiskowa. Dotyczy to sytuacji, gdy inwestycja budowlana będzie oddziaływać (znacząco lub potencjalnie) na środowisko. Zdarza się jednak tak, że organ (starosta) prowadzący postępowanie o pozwolenie na budowę nie wymaga od inwestora decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Może to wynikać z błędnego interpretowania przepisów i uznania, że dana inwestycja nie będzie wpływać w sposób istotny na środowisko. Może wynikać też z przeoczenia lub nawet intencjonalnego działania. 

WADA POZWOLENIA NA BUDOWĘ, GDY BRAK DECYZJI ŚRODOWISKOWEJ

Tymczasem wydanie pozwolenia na budowę bez uzyskania wymaganej przepisami decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach może skutkować stwierdzeniem nieważności takiego pozwolenia. Jednakże do stwierdzenia nieważności decyzji o pozwoleniu na budowę niezbędnym jest odpowiednia inicjatywa. Może ona mieć źródło w działaniu samego organu, który zainicjuje stosowne postępowanie. Może mieć też źródło w działaniu np. sąsiada, czy nawet osoby postronnej. W przypadku dwóch ostatnich podmiotów, może zaistnieć problem ze skutecznym złożeniem wniosku o stwierdzenie nieważności pozwolenia na budowę. Wynika to z tej przyczyny, że taki wniosek może być złożony jedynie przez osobę, która została uznana za stronę takiego postępowania.  Ma to o tyle znaczenie, że postępowanie o nieważność pozwolenia na budowę z wniosku osoby nieuprawnionej będzie umarzane (bez rozpatrzenia  merytorycznego zarzutów o nieważności decyzji o pozwoleniu na budowę). 

RDOŚ POSIADA SZEROKIE KOMPETENCJE BY INICJOWAĆ POSTĘPOWANIA

Przy problemach ze skutecznym wszczęciem postępowania zmierzającego do unieważnienia pozwolenia na budowę wydanego bez decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach może przyjść z pomocą Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska (RDOŚ). Organ ten bowiem ma szerokie kompetencje do interweniowania w sprawach, w których wydano różnego rodzaju rozstrzygnięcia administracyjne, które winny być poprzedzone wydaniem decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Dla przykładu można tu wymienić nie tylko decyzję o pozwoleniu na budowę, ale również decyzję o warunkach zabudowy, koncesję na wydobywanie kopalin, pozwolenie wodnoprawne na wydobywanie z wód żwiru, decyzję o zmianie lasu na użytek rolny, czy też zezwolenia na zbieranie i przetwarzanie odpadów. W sytuacjach, gdy decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach miała być wydana ( a nie została wydana), albo została wydana z naruszeniem prawa (tj. stwierdzono błędnie, że dla określonej inwestycji brak jest potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko) RDOŚ może reagować.

JAKIE CZYNNOŚCI MOŻE PODJĄĆ RDOŚ

RDOŚ przede wszystkim może złożyć wniosek o stwierdzenie nieważności pozwolenia na budowę wydanego bez decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Może to zrobić z własnej inicjatywy. Może też wykonać taki ruch, gdy poproszą o to (złożą wniosek) osoby, które w postępowaniu o pozwolenie na budowę nie brały udziału z uwagi na to, że odmówiono im statusu strony (sytuacja, o której piszę wyżej). RDOŚ może również – w przypadku stwierdzenia, że organ administracji architektoniczno – budowlanej (starosta), mimo braku wymaganej decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, nie wniósł sprzeciwu do zgłoszenia prac budowlanych – skierować wniosek o zawieszenie tych prac do powiatowego inspektora nadzoru budowlanego. Dotyczy to również sytuacji, w której nastąpiła zmiana sposobu użytkowania budynku bez wymaganej decyzji środowiskowej – wówczas RDOŚ może wystąpić do nadzoru budowlanego z wnioskiem o wstrzymanie użytkowania obiektu budowlanego lub jego części. 

Zatem przy braku legitymacji (np. sąsiada) do zainicjowania postępowania o nieważność decyzji o pozwoleniu na budowę, która winna być poprzedzona decyzją o środowiskowych uwarunkowaniach, taką inicjatywę może podjąć (ma legitymację do tego) Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska. 

*Takie inwestycje określa rozporządzenie z 2019 roku w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko.