Często jest tak, że rozstrzygając sprawy związane z samowolą budowlaną powstaje problem, które tryby stosować do jej likwidacji i przede wszystkim, z jakiego okresu obowiązywania. Z uwagi bowiem na wiele zmian w prawie budowlanym treść przepisów wielokrotnie się zmieniała, a to skutkuje tym, że znaczenie będzie miała data popełnienia samowoli budowlanej.
Co oczywiste, ma to również znaczenie w kontekście stosowania przepisów dotyczących uproszczonej legalizacji samowoli budowlanej. Nie każda bowiem popełniona samowola będzie mogła być zalegalizowana na podstawie przepisów o uproszczonej legalizacji. Podkreślić należy, że przepisów niezwykle korzystnych dla legalizującego.
Wynika to bowiem z tego, że przy uproszczonej legalizacji zasadniczo nie ponosi się opłat legalizacyjnych (które często mogą przewyższać wartość legalizowanego obiektu), a ponadto nie bierze się pod uwagę przepisów planistycznych, tj. obiekt może być zalegalizowany nawet w sytuacji sprzeczności z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego.
UPROSZCZONA LEGALIZACJA PO 20 LATACH OD POPEŁNIENIA SAMOWOLI
Kluczową jednak przesłanką do zastosowania przepisów o uproszczonej legalizacji jest to, by upłynęło od zakończenia budowy co najmniej 20 lat.
Choć są pewne wyjątki od tego terminu – może bowiem dojść do sytuacji, gdy minęło więcej lat (niż 20) od popełnienia samowoli budowlanej, a i tak nie będą mogły być zastosowane przepisy o uproszczonej legalizacji.
Dla przykładu w sprawie zostało wydane postanowienie o wstrzymaniu budowy, a termin 20 lat upłynął już po dniu wydania tego postanowienia. W praktyce oczywiście powstają problemy związane z tym, czy postanowienie to zostało w ogóle wydane i skutecznie doręczone (o tym będę jeszcze pisał). Jednakże zasadniczo takie postanowienie może skutecznie zablokować uproszczoną legalizację.
PRZEPISY O UPROSZCZONEJ LEGALIZACJI OBOWIĄZUJĄ OD 19.09.2020 ROKU
Przypomnieć należy zatem, że przepisy o uproszczonej legalizacji wprowadzone zostały do polskiego porządku prawnego na podstawie art. 1 pkt 37 ustawy z dnia 13 lutego 2020 r. o zmianie ustawy – Prawo budowlane oraz niektórych innych ustaw.
Z uwagi natomiast na vacatio legis przepisy o uproszczonej legalizacji weszły w życie z dniem 19 września 2020 roku.
POSTĘPOWANIA LEGALIZACYJNA WSZCZĘTE PRZED 19.09.2020 ROKU
W obrocie prawnym powstaje pytanie, co ze sprawami wszczętymi, a niezakończonymi przed 19 września 2020 roku.
Przepisy przejściowe, które powinny klarownie regulować te kwestie, nie są do końca jasne w tej materii. Dlatego w praktyce można zauważyć na tym tle spory i różne podejście nie tylko organów, ale i sądów. Dzisiaj marginalnie jedynie warto wspomnieć (pisałem już o tym i będę wkrótce pisał), że istnieje wykładnia, która sprowadza się do wniosku, że do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem 19 września 2020 roku stosuje się przepisy stare, czyli te o likwidacji samowoli budowlanej bez możliwości zastosowania uproszczonej legalizacji (art. 48 i następne p.b.).
Natomiast z przepisów intertemporalnych (przejściowych) można wywieść i taką interpretację, że do spraw wszczętych przed 19 września 2020 roku, a niezakończonych przed tą datą, można również stosować przepisy o uproszczonej legalizacji (art. 48 f p.b.) nawet do wydania ostatecznej decyzji o nakazie rozbiórki.
