W dzisiejszym wpisie wracam do spraw związanych z wykreśleniem nieruchomości z gminnej ewidencji zabytków.
Ostatnio rozważałem zakwestionowanie wpisu nieruchomości do gminnej ewidencji zabytków, który nastąpił na podstawie decyzji wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, wcześniej uzgodnionej z wojewódzkim konserwatorem zabytków (a zatem na podstawie art. 22 ust. 5 pkt 3 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami). Przepis ten uznany został za niekonstytucyjny i wydawane są już wyroki przez sądy administracyjne, które uchylają dokonane wpisy do gminnej ewidencji zabytków z powołaniem się na orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego.
WPIS DO GMINNEJ EWIDENCJI ZABYTKÓW A WPIS DO WOJEWÓDZKIEJ EWIDENCJI ZABYTKÓW
Jak wspominałem również inną podstawą wpisu nieruchomości do gminnej ewidencji zabytków jest przepis art. 22 ust. 5 pkt 2 ww. ustawy, a zatem sytuacja, w której do wpisu dochodzi, gdy nieruchomość jest już uprzednio wpisana do wojewódzkiej ewidencji zabytków, a wpis do gminnej ewidencji zabytków jest tylko konsekwencją wpisu do wojewódzkiej ewidencji zabytków.
W tej sytuacji bowiem, zgodnie z §18 Rozporządzenia Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 26 maja 2011 roku w sprawie prowadzenia rejestru zabytków, krajowej, wojewódzkiej i gminnej ewidencji zabytków oraz krajowego wykazu zabytków skradzionych lub wywiezionych za granicę niezgodnie z prawem „Wójt (burmistrz, prezydent miasta) włącza kartę adresową zabytku nieruchomego wpisanego do rejestru zabytków lub znajdującego się w wojewódzkiej ewidencji zabytków do gminnej ewidencji zabytków po zweryfikowaniu, że dane zawarte w karcie adresowej są wyczerpujące i zgodne z danymi zawartymi odpowiednio w decyzji o wpisie zabytku do rejestru lub w karcie ewidencyjnej zabytku”.
Czy wówczas również można kwestionować taki wpis i jakie są szanse powodzenia takiej sprawy?
WPIS DO WOJEWÓDZKIEJ EWIDENCJI ZABYTKÓW NIE MOŻE BYĆ DOWOLNY
Otóż analizując aktualne orzecznictwo sądów administracyjnych uznać należy, że również i w takim przypadku istnieją podstawy do skutecznego wykreślenia nieruchomości z gminnej ewidencji zabytków.
W orzecznictwie sądów administracyjnych zwraca się bowiem uwagę, że chociaż wpis nieruchomości do wojewódzkiej ewidencji zabytków nie odbywa się w ramach postępowania administracyjnego, to jednak nie może on mieć charakteru dowolnego. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 29 listopada 2018 roku, sygn. akt: II OSK 2225/18 wskazuje, iż „Ujęcie w ewidencji zabytków nie następuje w związku ze stosowaniem kodeksu postępowania administracyjnego. Brak sformalizowania reguł postępowania wiążącego się z włączeniem karty zabytku do ewidencji nie oznacza jednak, że dokonanie tej czynności może nastąpić bez analizy przyczyn uzasadniających jej dokonanie, jak też udokumentowania jej chociażby w uproszczonej formie. Jest oczywiste bowiem, że włączenie karty zabytku do wojewódzkiej ewidencji musi wynikać ze stwierdzenia przez organ, że obiekt charakteryzuje się cechami, które uzasadniają objęcie go szczególną formą ochrony ze względu na posiadaną przez niego wartość historyczną, artystyczną lub naukową. Tylko taki obiekt, który spełnia definicję zabytku z art. 3 pkt 1 ustawy z 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami może zostać ujęty w ewidencji” (podobnie WSA w Białymstoku w wyroku z dnia 3 października 2019 roku, sygn. akt: II SA/Bk 569/19 oraz NSA w wyroku z dnia 20 listopada 2017 roku, sygn. akt: II OSK 2926/16).
WPISAĆ DO WOJEWÓDZKIEJ EWIDENCJI MOŻNA TYLKO ZABYTEK
Skoro wpis nieruchomości do wojewódzkiej ewidencji zabytków nie może być dowolny i w ewidencji tej może się znaleźć wyłącznie taka nieruchomość, która spełnia przesłanki do uznania jej za zabytek, to analogiczne zastrzeżenia odnoszą się do ujęcia nieruchomości w gminnej ewidencji zabytków. Jak wskazuje WSA w Krakowie w wyroku z dnia 31 stycznia 2023 roku, sygn. akt: II SA/Kr 1523/22 „Jest oczywiste bowiem, że włączenie karty zabytku do gminnej ewidencji musi wynikać ze stwierdzenia przez organ, że obiekt charakteryzuje się cechami, które uzasadniają objęcie go tą wstępną formą ochrony, ze względu na posiadaną przez niego wartość historyczną, artystyczną lub naukową. Tylko taki obiekt, który spełnia definicję zabytku może zostać ujęty w ewidencji … W postępowaniu włączenia karty zabytku do gminnej ewidencji zabytków organ powinien wykazać, że dany obiekt charakteryzuje się cechami, które uzasadniają objęcie go ewidencją, ze względu na posiadaną przez niego wartość historyczną, artystyczną lub naukową”.
A zatem jeśli istnieją podstawy do uznania, że nieruchomość wpisana do gminnej ewidencji zabytków na postawie art. 22 ust. 5 pkt 2 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami nie spełnia kryteriów do uznania jej za zabytek, to można podjąć działania zmierzające do wykreślenia takiej nieruchomości z gminnej ewidencji zabytków.
