W 2021 roku w sprawie, która była prowadzona przez naszą kancelarię WSA w Warszawie wydał ciekawy wyrok.
Sprawa dotyczyła odmowy wyrażenia zgody przez organy konserwatorskie na rozbiórkę obiektu budowlanego z przełomu XIX i XX wieku, którego stan techniczny był bardzo zły.
Budynek nie był objęty indywidualnym wpisem do rejestru zabytków (był umieszczony jedynie w gminnej ewidencji), natomiast znajdował się w granicach zespołu urbanistyczno – architektonicznego i krajobrazowego wpisanego do rejestru jako całość.
Właściciel budynku nie godząc się z rozstrzygnięciami organów konserwatorskich (Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, a następnie Generalnego Konserwatora) zaskarżył je do sądu administracyjnego, który uznał decyzje za wadliwe, co w konsekwencji spowodowało ich uchylenie.
Sąd zwracał uwagę, że konserwator zabytków odmawiając zgody na rozbiórkę spornego obiektu nie powoływał się na materiały (fachową opinię lub opracowanie), z których by wynikała wartość historyczna budynku i że budynek posiada walory artystyczne lub naukowe, które by przemawiały za jego dalszą ochroną pomimo stanu w jakim się w tej chwili znajduje (zły stan techniczny obiektu nie musi być decydującym warunkiem o wyrażeniu zgody na rozbiórkę przez konserwatora).
Sąd podniósł również, że nie jest wystarczającym powołanie się na walor historyczny budynku odwołując się jedynie do okresu jego budowy (przełom XIX i XX wieku). Nie każdy bowiem obiekt pochodzący z okresu powstania układu urbanistycznego bądź zespołu budynków będzie obiektem cennym i wartym zachowania, bez względu na jego stan techniczny.
Sąd zaznaczył, że wpisanie do rejestru zabytków historycznego układu urbanistycznego ma na celu głównie zachowanie najcenniejszych elementów historycznego rozplanowania oraz kompozycji przestrzennej założenia miejskiego tworzącego harmonijną całość, nie zaś obiektów, które w przestrzeń tę się już nie wpisują z uwagi np. na utratę prezentowanych walorów.
Sąd podkreślał, iż za najcenniejszą wartość zabytku uznaje się jego autentyzm, czyli stopień zachowania oryginalnej substancji, co skutkuje tym, że zniszczenie elementów zabytku, których zachowanie ma wpływ na istotę tego zabytku, może powodować utratę przez obiekt wartości zabytkowych.
