Chyba mało jest osób, które czytają ten blog, a które nie są sfrustrowane tym, że muszą czekać na decyzję, postanowienie, czy inne rozstrzygnięcie urzędów za długo lub bardzo za długo. I dotyczy to nie tylko inwestorów, projektantów, czy właścicieli nieruchomości czekających np. na decyzję o pozwoleniu na budowę, decyzję wz, czy decyzję legalizującą samowolę budowlaną, bo opieszałe działanie administracji publicznej może dotyczyć każdej dziedziny (od decyzji wodnoprawnej, po decyzję środowiskową). 

Frustracja w wielu przypadkach jest uzasadniona, bowiem zebrana w sprawie dokumentacja pozwala na wydanie rozstrzygnięcia sprawnie i bez zbędnej zwłoki. Dodatkowo frustracja pogłębia się, gdy osoba wnioskująca o wydanie określonego rozstrzygnięcia ma świadomość, że prawo zabezpiecza jej interesy i daje gwarancję, że sprawa zostanie załatwiona w terminie przewidzianym przez przepis prawa. 

TERMINY NA ZAŁATWIENIE SPRAWY

Kodeks postępowania administracyjnego, podstawowy akt prawny regulujący zasady prowadzenia spraw przez organy administracji, przewiduje terminy na wydanie decyzji administracyjnej. Dla przykładu w sprawach nieskomplikowanych organ pierwszej instancji powinien wydać decyzję niezwłocznie.

Natomiast załatwienie sprawy wymagającej postępowania wyjaśniającego powinno nastąpić nie później niż w ciągu miesiąca, a sprawy szczególnie skomplikowanej nie później niż w ciągu dwóch miesięcy. Zakładając zatem – z ostrożności – że każda sprawa jest „szczególnie” skomplikowana, to organ prowadzący sprawę w pierwszej instancji winien załatwić sprawę w ciągu dwóch miesięcy. Natomiast organ drugiej instancji (rozpatrujący sprawę po wniesieniu odwołania) ma miesiąc na jej załatwienie.  

Dłuższe załatwianie sprawy stanowi naruszenie prawa. 

ZAWIADOMIENIE O NIEROZSTRZYGNIĘCIU SPRAWY W TERMINIE 

W ostatnim czasie organy nie rozstrzygając spraw w ww. terminach wprowadziły praktykę informowania stron, że nie są w stanie wydać decyzji w przewidzianym przepisami terminie z powodu dużej ilości spraw i braków kadrowych, a w konsekwencji termin wydania rozstrzygnięcia przedłuża się o np. kolejne dwa miesiące. Po dwóch miesiącach strona otrzymuje kolejne pismo, w którym wyznacza się kolejny termin. I tak np. kolejne pięć, sześć razy. 

Nie jest to praktyka zgodna z przepisami. Przepisy nie przewidują wyjątków, które wskazywałyby, że organ jest zwolniony z wydania decyzji w terminie z powodu braków kadrowych, czy też niewłaściwej organizacji pracy. Organ po prostu pozostaje w nieuprawnionej zwłoce w sytuacji, gdy rozstrzyga sprawę ponad dwa miesiące. 

SKUTECZNE ŚRODKI NA PRZYSPIESZENIE ROZSTRZYGNIĘCIA SPRAWY – PONAGLENIE

Strony postępowań administracyjnych mają jednak dość skuteczne narzędzia prawne pozwalające na znaczne przyspieszenie wydania ostatecznego rozstrzygnięcia. Często jest tak, że bez ich uruchomienia strony będą czekać na decyzję miesiącami, jak nie latami. Pierwszym z takich instrumentów jest ponaglenie. 

Składa się je, co do zasady, do organu wyższej instancji, za pośrednictwem organu, który pozostaje w bezczynności lub zbyt opieszale prowadzi sprawę (choć nie zawsze, bo np. jak bezczynne jest SKO, to ponaglenie składa się do tego organu). W ponagleniu wskazać należy, że sprawy nie rozstrzygnięto w terminie i sprawa prowadzona jest dłużej, niż jest to niezbędne do jej załatwienia. 

Organ rozpatrujący ponaglenie oceni maksymalnie w terminie 7 dni, czy sprawa jest prowadzona w warunkach bezczynności (lub przewlekłości) i jeśli się to potwierdzi, to zobowiąże organ niższej instancji do wydania decyzji w ściśle określonym terminie. Może jednocześnie stwierdzić, że bezczynność lub przewlekłość miała miejsce z rażącym naruszeniem prawa. Może również zarządzić wyjaśnienie przyczyn i ustalenie osób winnych bezczynności lub przewlekłości. 

Po podjęciu powyższych czynności, tj. złożeniu ponaglenia i otrzymaniu postanowienia, w którym zobowiązuje się organ prowadzący sprawę do jej zakończenia w terminie ściśle wskazanym, zazwyczaj sprawa nabiera tempa i jest wydawana ostatecznie decyzja. 

SKARGA DO SĄDU NA BEZCZYNNOŚĆ ORGANU

Zdarza się jednak, że pomimo złożenia ponaglenia i wydania przez organ wyższej instancji postanowienia, w którym wskazuje się termin załatwienia sprawy, termin ten jest pomijany, a sprawa jest wciąż nierozstrzygnięta. Wówczas pozostaje złożenie skargi do sądu administracyjnego na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania. 

Sąd badając sprawę może stwierdzić, iż: (1) organ przewlekle prowadzi postępowanie; (2) a przewlekłość ma miejsce z rażącym naruszeniem prawa; (3) zobowiązać organ do wydania decyzji w terminie 14 dni od otrzymania odpisu wyroku; (4) wymierzyć organowi grzywnę w wysokości dziesięciokrotnego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce; lub (5) przyznać kompensatę na rzecz wnoszącego skargę (przyznanie żądanej sumy pieniężnej ma charakter przede wszystkim prewencyjny i kompensacyjny służąc zadośćuczynieniu za krzywdę, jaką strona poniosła wskutek wadliwie działającego organu).

Ten środek – skarga na bezczynność organu – zazwyczaj już bardzo mocno dopinguje organy do wydania decyzji.