W miastach dzieje się obecnie dużo w sprawie reklam, które stanowią tło wielu ulic. Sporo miast w celu uporządkowania otoczenia i podniesienia estetyki podjęło tzw. uchwały krajobrazowe (reklamowe), które co do zasady zabraniają sytuowania dużej wielkości reklam i szyldów. Do takich miast należy m.in. Kraków. Wprowadzenie uchwały krajobrazowej przez Radę Miasta Krakowa z 26 lutego 2020 roku, nr XXXVI/908/20 „oczyściło” miasto z dużych reklam, szyldów i bilbordów.
KONTROWERSJE ZWIĄZANE Z UCHWAŁAMI REKLAMOWYMI
Tego typu uchwały budziły jednak od samego początku wiele kontrowersji. Spory dotyczą przede wszystkim nośników, które były w sposób legalny umieszczone przed wejściem w życie uchwały krajobrazowej. Pomimo bowiem mocnych podstaw prawnych zawartych w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym do podejmowania takich (porządkujących polskie maista) inicjatyw, pozostawały obszary prawne nie do końca uregulowane. Delegacja zawarta w ww. ustawie nie uregulowała np. zagadnień związanych z odszkodowaniami za usunięcie reklamy, która była umieszczona legalnie.
SĄDY MAJĄ WĄTPLIWOŚCI CO DO LEGALNOŚCI UCHWAŁ KRAJOBRAZOWYCH
Wątpliwości te podzielały(ją) sądy administracyjne. Dlatego też Naczelny Sąd Administracyjny zwrócił się do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o wyjaśnienie, czy ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, w zakresie w jakim przewiduje obowiązek określenia w uchwale zasad dostosowania istniejących w dniu jej wejścia w życie, umieszczonych legalnie reklam do zakazów określonych w tej uchwale, bez zapewnienia mechanizmu odszkodowawczego, jest zgodna z Konstytucją.
NSA wskazywał, że wątpliwości konstytucyjne budzi nie sama dopuszczalność ingerencji w legalnie umieszczone reklamy, która jest uzasadniona dbaniem o dobro wspólne, jakim jest wspólna przestrzeń urbanistyczna. Wątpliwości budzi brak odpowiedniego mechanizmu odszkodowawczego z tytułu pozbawienia prawa do korzystania z mienia oraz wyrządzonej tym samym szkody.
TRYBUNAŁ KONSTYTUCYJNY O NIEZGODNOŚCI Z KONSTYTUCJĄ CZĘŚCI REGULACJI
Wyrokiem z grudnia 2023 roku Trybunał Konstytucyjny uznał, że przepisy ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, w zakresie w jakim przewidują obowiązek określenia w uchwale krajobrazowej warunków i terminu dostosowania istniejących w dniu jej wejścia w życie, a wzniesionych legalnie tablic i urządzeń reklamowych do zakazów określonych w tej uchwale, bez zapewnienia ustawowych podstaw i trybu dochodzenia odszkodowania, są niezgodne z Konstytucją RP.
PROBLEM Z REKLAMAMI POSTAWIONYMI LEGALNIE
Już w pierwszych wyrokach sądów administracyjnych – po ww. wyroku TK – rozstrzygających sprawy związane z karami finansowymi za niedostosowanie reklam do uchwał krajobrazowych można zauważyć zmianę w podejściu do tego typu spraw. Sądy podnoszą bowiem, że w sytuacji (jest to aktualny stan) braku ustawowego mechanizmu odszkodowawczego podmioty, które przed wejściem w życie uchwały reklamowej były dysponentami tablic i urządzeń reklamowych umieszczonych na podstawie stosownej zgody, nie są obowiązane do dostosowania się do przepisów uchwały reklamowej i nie mogą być z tego tytułu obciążone karami pieniężnymi za brak dostosowania. Oczywistym jest, że ta sytuacja może dotyczyć wyłącznie reklam umieszczonych przed wejściem w życie uchwały krajobrazowej w sposób legalny.
